Kryetari i Kuvendit të Kosovës, Dimal Basha, e ka shpallur "të përmbyllur" seancën konstituive, pavarësisht se Kuvendi ka dështuar ta zgjedhë nënkryetarin e vet nga komuniteti joshumicë serb të shtunën. Përcaktimi i Bashës se Kuvendi është konstituuar është kundërshtuar nga parti të tjera parlamentare dhe ekspertë ligjorë.
Dy deputetë e Listës Serbe Miljana Nikolliq dhe Igor Simiq nuk morën asnjë votë në tri runde votimi secili, pasi u hodhën në votim përmes shortit nga kryetari Basha. As deputeti tjetër nga ky komunitet, Nenad Rashiq, nuk arriti të zgjidhej, pasi i mori 56 vota për, pesë më pak se të paktën 61 votat e nevojshme.
Dështimi për ta zgjedhur njërin nga deputetët e hedhur në votim sot nënkupton se Kuvendi nuk ka më askënd nga komuniteti joshumicë serb për ta votuar për nënkryetar. Ditë më parë, Kuvendi zgjodhi kryetarin dhe katër nënkryetarë.
Kryetari Basha theksoi se seanca konstituive "mbyllet këtu", megjithëse Rregullorja e punës së Kuvendit thotë se seanca konstituive përfundon me zgjedhjen e kryetarit dhe pesë nënkryetarëve të Kuvendit.
“Ne si Kuvend nuk kemi mundësi tjetër se si të vazhdojmë në lidhje me nënkryetarin që vjen nga pakica serbe, prandaj, në këtë rast, konsiderojë se e kemi ezauruar edhe pikën e katërt të rendit të ditës, konsideroj se kjo seancë konstituive është e mbyllur”, tha Basha.
Basha e thirri një mbledhje të kryesisë së Kuvendit për të hënën e 1 shtatorit.
“Në emër të funksionalizimit të Kuvendit dhe materializimit të rezultatit zgjedhor të 9 shkurtit, konsiderojnë se moszgjidhja e njërit prej gjashtë anëtarëve të kryesisë së Kuvendit nuk mund të bëhet pengesë që bllokon konstituimin e Kuvendit”, theksoi Basha.
LVV e cilëson Kuvendin të konstituuar, të tjerët e kundërshtojnë
Për Lëvizjen Vetëvendosje, fituesen e zgjedhjeve të shkurtit, Kuvendi i Kosovës “është konstituuar", por ky qëndrim i tyre është kundërshtuar nga partitë e tjera parlamentare dhe nga ekspertë ligjorë.
Dy deputetë të LVV-së, Hekuran Murati dhe Albulena Haxhiu, thanë pas seancës se vendi tani duhet të vazhdojë me formimin e Qeverisë së re.
“Situata është kushtetuese, sepse kemi shterur të gjitha mundësitë. Janë tentuar të gjithë kandidatët, dhe asnjë nuk ka marrë votat. Në situatë të tillë nuk mund të bllokohet vendi. Të vijmë te situata e mandatarit, pastaj shohim. Të vazhdohet me institucionet, krijimin e tyre. A i kemi numrat do ta shihni në seancën kur votohet Qeveria”, tha Murati.
Haxhiu tha se “është e rëndësishme të ecim përpara me kryesinë, kryetarin dhe nënkryetarët e zgjedhur, jemi të interesuar të ecim përpara ose me Qeverinë e re, ose me zgjedhje”.
Megjithatë, Eugen Cakolli, nga Instituti Demokratik i Kosovës, tha se seanca konstituive nuk mund të konsiderohet e përmbyllur pa zgjedhjen e të gjithë nënkryetarëve.
“Rrjedhimisht, nuk mund të ketë materializim të asgjëje – as zhvillim të procedurave apo ushtrim të funksioneve parlamentare, e as rrjedhje të afateve kushtetuese”, tha Cakolli.
Sipas tij, kjo situatë mund të zgjidhet “vetëm nga Gjykata – qoftë me konstatim të dështimit të konstituimit të Kuvendit brenda afatit 30-ditor, ose me shpallje të pavlefshme dhe përsëritje të procedurës së votimit për nënkryetarët e komuniteteve”.
Lulzim Peci, nga Instituti Kosovar për Kërkim dhe Zhvillim të Politikave (KIPRED) në Prishtinë, tha se një “Republika Trete” është duke marrë formë “përmes interpretimeve dhe veprimeve arbitrare të VV-së”.
“Në një moment do ta godasë murin me kokë, me të cilin Kosova do të shndërrohet në mural, si për nga rregullimi shtetëror (nëse do të ekzistojë) ashtu edhe për nga territori”, shkroi Peci në Facebook.
“Kjo çfarë po shohim, nuk është populizëm, është përtej tij”!
Partia e dytë më e madhe në Kuvend pas LVV-së, Partia Demokratike e Kosovës, tha se kryetari Basha e shpalli të përfunduar konstituimin e Kuvendit të Kosovës pa u zbatuar në tërësi Neni 67 i Kushtetutës së Kosovës.
“Për Partinë Demokratike të Kosovës, Kuvendi ende nuk është i konstituuar, sepse nuk është zgjedhur Kryesia e tij në përbërjen e plotë kushtetuese”, tha PDK në një komunikatë në Facebook.
Ajo tha se në këto rrethana, konsideron “të pakuptimtë” ftesën për takim të kryesisë së Kuvendit që nuk është konstituuar dhe se nuk merr pjesë në takime “të cilat i shërbejnë vetëm agjendave partiake e jo interesit të shtetit”.
Lidhja Demokratike e Kosovës, partia e tretë më e madhe në Kuvend, gjithashtu erdhi në përfundim se Kuvendi ende nuk është konstituuar.
“Kushtetuta e Republikës, Rregullorja e Kuvendit dhe aktgjykimet përkatëse të Gjykatës Kushtetuese janë të qarta dhe pa ekuivok sa i përket procedurave dhe kushteve të konstituimit të tij. Çdo tentim për të interpretuar ndryshe apo për të anashkaluar këto dispozita themelore përbën shkelje të rendit kushtetues dhe cenim të parimeve demokratike mbi të cilat mbështetet shteti ynë”, thuhet në një reagim të LDK-së në Facebook.
Ajo tha se Kuvendi nuk mund të funksionojë dhe të marrë vendime pa përmbushur më parë procesin e konstituimit në përputhje me ligjet dhe rregulloret.
LDK-ja nuk ka votuar as për zgjedhjen e Bashës kryetar, por as për nënkryetarët e zgjedhur, siç nuk votoi sot as për nënkryetarin nga komuniteti joshumicë serb.
Sidoqoftë, i gjithë votimi ndaras për nënkryetarët nga komuniteti joshumicë ka nxitur dyshime se mund të jetë shkelur Kushtetuta e vendit, pasi në të kaluarën ata janë votuan në një pako.
Juristët vlerësojnë se një gjë e tillë është kundërkushtetuese, por se për ta konfirmuar këtë dikush duhet t’i drejtohet Gjykatës Kushtetuese.
Dhe pikërisht këtë e bëri të shtunën Lista Serbe.
Si erdhi deri te shorti për nënkryetarët nga pakicat?
Ndryshe nga vitet e kaluara, kur për këta dy nënkryetarët nga pakica serbe dhe ato joserbe votohej në pako, këtë vit votimi është ndarë. Juristët vlerësojnë se një gjë e tillë është kundërkushtetuese, por se për ta konfirmuar këtë dikush duhet t’i drejtohet Gjykatës Kushtetuese.
Përfaqësuesja e komuniteteve të tjera joserbe, Emilija Rexhepi, u zgjodh nënkryetare e Kuvendit. Por, procesi ngeci kur erdhi puna te zgjedhja e nënkryetarit nga komuniteti serb.
Lista Serbe, e cila në Kuvend ka 9 nga 10 vendet e rezervuara për serbët, këmbënguli ta propozonte Sllavko Simiqin. Megjithatë, ai nuk arriti të siguronte 61 votat e nevojshme as pas tri rundeve të votimit.
Pasi Lista Serbe nuk pranoi të propozonte dikë tjetër për nënkryetar, kryetari i Kuvendit, Dimal Basha, vendosi të hidhte short, sipas Rregullores së punës së Kuvendit, për të nxjerrë një emër tjetër nga komuniteti serb.
Përveç disa deputetëve të tjerë të Listës Serbe, për këtë post u propozua edhe Nenad Rashiq nga partia serbe Për Liri, Drejtësi dhe Mbijetesë, aktualisht ministër në detyrë në qeverinë e Albin Kurtit.
As Rashiq nuk i mori votat e nevojshme kur u hodh në votim dy herë.
Rregullorja parasheh që “kandidati për nënkryetar të Kuvendit nga radhët e komunitetit serb propozohet nga shumica e deputetëve të komunitetit serb”.
Ndërkaq, Kushtetuta e Kosovës thotë se nënkryetari “do të jetë nga radhët e deputetëve të Kuvendit që mbajnë vendet e rezervuara ose të garantuara të komunitetit serb”.
Nuk është e qartë gjithashtu se çfarë do të ndodhë tani pasi të gjithë kandidatët e hedhur në votim nga tri herë nuk arritën t’i marrin votat për t’u zgjedhur dhe Kuvendi dështoi ta ketë nënkryetarin e pestë.
Ehat Miftaraj, nga Instituti i Kosovës për Drejtësi, deklaroi për Radion Evropa e Lirë ditë më parë se nuk ka dispozitë që lejon votimin e ri nga fillimi për të njëjët kandidatë.
“Nëse asnjë kandidat nuk merr 61 vota, atëherë vijmë në një situatë të re, që nënkupton se Kuvendi ka dështuar të konstituohet. Nuk ka dispozitë që lejon votimin e ri nga fillimi për të njëjtët kandidatë”, tha Miftaraj.
Eugen Cakolli, nga Instituti Demokratik i Kosovës, tha se “po bëhet gjithnjë e më e qartë se vendi po shtyhet me vetëdije drejt një krize të re kushtetuese, edhe më të thellë se ajo për zgjedhjen e kryetarit të Kuvendit”.
